Pojęcie rozwoju poznawczego coraz częściej pojawia się w popularnych, skierowanych do rodziców publikacjach z zakresu rozwoju dzieci.
Spróbujmy odczarować to pojęcie, bo zdaje się, że brzmi aż nadto profesjonalnie 😊.
Przychodzimy na świat nie wiedząc o nim nic, wszystkiego musimy się nauczyć.
Jesteśmy niczym klasyczna biała kartka, leżąca przed pisarzem, który zamierza napisać książkę, albo jak człowiek lądujący na Marsie z zamiarem osiedlenia (choć to ostatnie porównanie jest prawdopodobnie mniej trafne, bowiem człowiek lądujący na innej planecie mimo wszystko sporo o życiu już wie, jest świadomy, czego nie wie, a chce się dowiedzieć 😉).
Rozwój poznawczy to w najprostszym ujęciu szeroko rozumiane odkrywanie świata i swobodne w nim funkcjonowanie.
Dzieci odkrywają świat m.in. za pomocą zmysłów – wszystko to, z czym mają okazję się zetknąć, poznają: przedmioty, kształty, kolory, smaki, a następnie klasyfikują: szare futerkowe zwierzątko w prążki, z puszysty ogonem i wąsikami przechadzające się po domu to kot, a czy zwierzątko w akwarium (myszka) to też kot? Albo taki szop pracz, albo tygrys - czy to też kot i czy może w domu zamieszkać?
Sukcesywnie gromadzone doświadczenia pozwalają Dzieciom poznać odpowiedź na takie i im podobne pytania, zrozumieć i "poukładać sobie" otaczający je świat.
Choć to może wydać się dziwne, sposobem, w jaki odkrywamy świat jest również wyobraźnia, która pozwala nie tylko przywoływać obrazy i wrażenia tego, czego już doświadczyliśmy, ale także kreować wyobrażenia rzeczy nowych, dotąd niepoznanych.
Tak powstały "wielkie rzeczy" 😊 – Świnka Peppa, klocki Lego, Harry Potter - to produkty wyobraźni. I choć nie każdy zostanie kreatorem, potrzebuje wyobraźni - dzięki niej możemy w porę dostrzegać zagrożenia, a w obliczu istotnych życiowych zmian zapewniać sobie odpowiednie nastawienie.
To, co już odkryte zapisze się (albo i nie 😊) w pamięci i będzie stosownie do potrzeb wykorzystywane. Ma ogromne znaczenie w trwającym całe życie procesie uczenia się, dlatego jej znaczenia nie trzeba szczególnie reklamować - gdy zawodzi, trudniej nam funkcjonować, a pozbawieni pamięci nie moglibyśmy przetrwać.
Przy okazji uczenia się warto wspomnieć o uwadze. Dzięki niej jesteśmy w stanie wykonywać większość codziennych czynności. Uwaga pozwala redukować nadmiar docierających do nas informacji, umożliwiając skupienie na tym, co istotne - czytanie książki w miejskim autobusie czy obserwacja pająka na palcu zabaw pełnym dzieci, to efekty sprawnie działającego procesu uwagi.
Myślenie oraz język, jako środek komunikacji to procesy, które pozwalają nam odpowiednio "poruszać się po świecie", funkcjonować w nim.
Język umożliwia komunikację z otoczeniem, a myślenie zastępuje działanie. Pozwala testować różne opcje zachowania, przewidywać możliwe konsekwencje, podejmować decyzje. Steruje zachowaniem, czym wpływa na nasze relacje społeczne. Jego istotnym elementem jest umiejętność rozwiązywania problemów, która pozwala nam docierać do celu, niwelować lub ograniczać rozbieżność pomiędzy stanem faktycznym, a tym oczekiwanym.
Choć pojęcie rozwoju poznawczego jest bardzo pojemne, obejmuje szereg podstawowych kompetencji z poziomu umysłowego, których nabywamy od urodzenia. Bez nich codzienne funkcjonowanie w życiu dorosłym jest po prostu utrudnione.
Jako rodzice mamy duży wpływ na to, jak taki rozwój będzie przebiegał u naszych Pociech.
Ponieważ uczymy się całe życie, nie ma okazji utraconych. To nie jest tak, że jeśli czegoś nie doświadczyliśmy, czy nie wypracowaliśmy w dzieciństwie, to nam przepada.
Rozwijamy się cały czas. Choć z wiekiem pewne rzeczy przychodzą trudniej (bieganie po udeptanych ścieżkach jest zawsze łatwiejsze), to są ciągle w zasięgu przysłowiowej ręki, możliwe, do wypracowania.
Dla www.perbambini.pl Katarzyna Brzozowska, psycholog